Kryzys zażegnany, ruszają wypłaty w programie "Czyste Powietrze" – dobre informacje dla tych, którzy czekali na dotacje na wymianę starych pieców. Po miesiącach zaległości w wypłatach, udało się pozyskać środki z Krajowego Planu Odbudowy, dzięki czemu zaczną spływać pieniądze na pokrycie zaległych zobowiązań. To jednak nie koniec problemów tego flagowego programu walki ze smogiem - na dłuższą metę nadal brakuje jasnej wizji finansowania. Dowiedzcie się więcej!
Niedobór finansowy programu "Czyste Powietrze": przyczyny
Przez długi czas kryzys w programie czyste powietrze dotyczył poważnych opóźnień w wypłatach dla beneficjentów. Dopłaty z programu czyste powietrze zalegały z powodu braku środków, których poziom spadł nawet do około 500 milionów złotych. Główną przyczyną tego stanu rzeczy były opóźnienia w przelewach z Krajowego Planu Odbudowy oraz wyczerpanie promesy Polskiego Funduszu Rozwoju, przeznaczonej na ten cel.
Resort klimatu, który zarządza programem, próbował ratować sytuację, przesuwając 370 milionów złotych z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej do Funduszu Drogowego. Tym samym zamierzano pokryć część zobowiązań wobec tych, którzy oczekiwali na wznowienie wypłat w programie czyste powietrze. Niestety, z powodu braku podpisu Prezydenta pod ustawą budżetową, ten manewr się nie powiódł.
Środki z KPO jako rozwiązanie przejściowe
Ratunkiem na przejściowy kryzys okazały się pieniądze z Krajowego Planu Odbudowy. Z tego źródła udało się pozyskać blisko 400 milionów złotych. Kwota ta przeznaczona została na pokrycie opóźnień w programie czyste powietrze i zrealizowanie długo oczekiwanych przez beneficjentów przywrócenie wypłat. Co więcej, resort klimatu zapowiada pozyskanie kolejnych transz w podobnej wysokości.
Poza środkami z KPO, w przyszłości dopłaty z programu czyste powietrze mają być zasilane przez Fundusz Efektywnych i Nowoczesnych Inwestycji Kapitałowych Skarbowych (FEnIKS). Paulina Hennig-Kloska, Prezes NFOŚiGW zapewnia, że ta zmiana formy finansowania nie wpłynie na beneficjentów, a jedynie zapewni programowi większą stabilność.
Środki z KPO są tymczasowym rozwiązaniem kryzysu wypłat w Czystym Powietrzu. Resort klimatu zapowiada dalsze źródła finansowania, dzięki którym program powinien zyskać na płynności.
Zatrudnienie środków z KPO do pokrycia zaległych zobowiązań
Uruchomienie dodatkowych środków z Krajowego Planu Odbudowy to dobra wiadomość dla tysięcy beneficjentów oczekujących na wznowienie wypłat w programie czyste powietrze. Biorąc pod uwagę fakt, że program wszedł w fazę realizacji, popyt na dofinansowanie ciągle rośnie. Pozyskane pieniądze pozwolą zrealizować zaległe zobowiązania i przywrócić płynność wypłat, przynajmniej w najbliższym czasie.
Należy jednak pamiętać, że środki z KPO to tylko przejściowe rozwiązanie obecnego kryzysu. Finalnie wymaga to znalezienia stałego źródła finansowania dopłat z programu czyste powietrze. Eksperci zwracają uwagę, że niewystarczające zasoby pieniężne mogą w przyszłości skutkować ponownym paraliżem systemu wypłat. Dlatego resort klimatu musi opracować długofalowy plan pokrycia kosztów tego sztandarowego programu antysmogowego.
Czytaj więcej: Najniższe ceny energii elektrycznej i uprawnień do emisji CO2 TGeBase. Ceny prądu rosną.
Dalsze kroki w finansowaniu "Czystego Powietrza"
Pozyskane środki z Krajowego Planu Odbudowy to krok w dobrym kierunku, ale nie rozwiązują problemów finansowania programu "Czyste Powietrze" w dłuższej perspektywie. Według doniesień, resort klimatu zamierza uruchomić kolejne źródło finansowania w postaci Funduszu Efektywnych i Nowoczesnych Inwestycji Kapitałowych Skarbowych (FEnIKS).
FEnIKS ma stanowić uzupełnienie dla dopłat z programu czyste powietrze, jednak nie jest jeszcze jasne, w jakiej kwocie ani w jakim trybie będą przekazywane środki z tego źródła. Eksperci zwracają uwagę, że potrzeby finansowe programu są ogromne. Polski Alarm Smogowy wylicza, że samo zapewnienie jego płynności w najbliższych latach będzie wymagało co najmniej 2 miliardów złotych.
Potencjał funduszy z RePowerEU
Inną opcją zasilenia budżetu "Czystego Powietrza" może być uruchomienie unijnego wsparcia w ramach inicjatywy RePowerEU, skierowanej do krajów członkowskich Unii Europejskiej. Jednak skorzystanie z tych środków wiąże się z pewnymi wyzwaniami proceduralnymi. Otóż są one przekazywane w formie pożyczek, podczas gdy "Czyste Powietrze" bazuje na dotacjach. Wymaga to wypracowania odpowiednich rozwiązań, by wykorzystać potencjał tego funduszu.
- Kluczową kwestią pozostaje stabilne, długofalowe zabezpieczenie finansowania programu "Czyste Powietrze".
- Resort klimatu musi rozważyć wszystkie dostępne opcje, w tym fundusze z FEnIKS i RePowerEU.
- Jakiekolwiek rozwiązanie musi gwarantować nieprzerwany cykl wypłat dla beneficjentów programu.
Ocena skuteczności programu w walce ze smogiem
Program "Czyste Powietrze" z budżetem 103 miliardów złotych to największe przedsięwzięcie antysmogowe w Polsce. Jego celem jest wsparcie właścicieli domów jednorodzinnych w wymianie nieekologicznych źródeł ciepła i poprawie efektywności energetycznej budynków. Jednak pomimo ogromnego budżetu i kilku lat funkcjonowania, jego skuteczność w walce ze smogiem pozostawia wiele do życzenia.
Według danych Centrum Efektywnych Inwestycji Budowlanych (CEEB), w kwietniu 2023 roku w Polsce było około 3 milionów tak zwanych "kopciuchów" - przestarzałych pieców grzewczych na paliwa stałe, będących źródłem niskiej emisji zanieczyszczeń. Tymczasem od startu programu udało się zrealizować zaledwie około 352 tysiące wymienionych urządzeń.
| Budżet programu "Czyste Powietrze" | 103 mld zł |
| Liczba "kopciuchów" w Polsce (kwiecień 2023) | ok. 3 mln |
| Liczba wymienionych urządzeń od startu programu | ok. 352 tys. |
Jeśli zachowane zostanie to tempo wymiany starych pieców, usunięcie wszystkich "kopciuchów" z krajowego krajobrazu zajmie około... 42 lat! Nic dziwnego, że eksperci biją na alarm konieczności zdecydowanego przyspieszenia realizacji programu oraz zapewnienia jego stabilnego finansowania.
Wyzwania i przeszkody napotykane przez "Czyste Powietrze"
Choć "Czyste Powietrze" bazuje na olbrzymim budżecie, to jego realizacja napotyka liczne trudności. Oprócz kwestii finansowych, które skutkowały niedawnym kryzysem z wypłatami, program boryka się z przeszkodami systemowymi i proceduralnymi na wielu płaszczyznach.
Z jednej strony mamy skomplikowane formalności, jakie muszą przejść wnioskodawcy, by otrzymać dofinansowanie. Dla wielu właścicieli domów jednorodzinnych stanowi to zniechęcającą przeszkodę. Z drugiej strony, mnożą się przypadki patologii przy realizacji programu - od nieterminowości ekip wykonawczych po podejrzenia o korupcję podczas weryfikacji wniosków.
- Długi okres oczekiwania na rozpatrzenie wniosku
- Biurokratyczne bariery po stronie wnioskodawców
- Raporty o nieprawidłowościach przy realizacji inwestycji
- Ryzyka związane z dekomunizacją energetyczną
Dodatkowym wyzwaniem jest konieczność przeprowadzenia głębokiej dekomunizacji energetycznej, by efekt ekologiczny programu był zadowalający. Potrzeba tu szerokiego frontu działań, także w obszarze rekompensat dla tych, którzy nie będą mogli skorzystać z "Czystego Powietrza".
Perspektywy na przyszłość całkowitej eliminacji "kopciuchów"
Biorąc pod uwagę dotychczasowe tempo realizacji programu "Czyste Powietrze", perspektywy na pozbycie się tzw. "kopciuchów" w dającej się przewidzieć przyszłości nie są optymistyczne. Jeśli obecny poziom wymiany starych pieców węglowych na bardziej ekologiczne rozwiązania zostanie utrzymany, Polska pozbyłaby się tych źródeł niskiej emisji dopiero za około 42 lata.
Taki horyzont czasowy zdecydowanie nie przystaje do celów walki ze smogiem, przed którym stoimy już dziś. Konieczne jest gruntowne przyspieszenie działań w tym obszarze. Jednak bez przełamania systemowych barier realizacji "Czystego Powietrza" może to być zadanie bardzo trudne.
Remedium jest tutaj wspomniana już dekomunizacja energetyczna, polegająca na odejściu od ogrzewania budynków paliwami kopalnymi na rzecz rozwiązań bezemisyjnych lub niskoemisyjnych. Zakłada ona nie tylko wymianę starych pieców, ale także termomodernizację budynków oraz rozwój energetyki opartej na odnawialnych źródłach energii.
Niedobór finansowy programu "Czyste Powietrze": przyczyny
Kryzys w programie czyste powietrze przez długi czas dotyczył poważnych opóźnień w wypłatach dla beneficjentów. Dopłaty z programu czyste powietrze zalegały z powodu braku środków, których poziom spadł nawet do około 500 milionów złotych. Główną przyczyną tego stanu rzeczy były opóźnienia w przelewach z Krajowego Planu Odbudowy oraz wyczerpanie promesy Polskiego Funduszu Rozwoju, przeznaczonej na ten cel.
Resort klimatu, który zarządza programem, próbował ratować sytuację, przesuwając 370 milionów złotych z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej do Funduszu Drogowego. Tym samym zamierzano pokryć część zobowiązań wobec tych, którzy oczekiwali na wznowienie wypłat w programie czyste powietrze. Niestety, z powodu braku podpisu Prezydenta pod ustawą budżetową, ten manewr się nie powiódł.
Środki z KPO jako rozwiązanie przejściowe
Ratunkiem na przejściowy kryzys okazały się pieniądze z Krajowego Planu Odbudowy. Z tego źródła udało się pozyskać blisko 400 milionów złotych. Kwota ta przeznaczona została na pokrycie opóźnień w programie czyste powietrze i zrealizowanie długo oczekiwanych przez beneficjentów przywrócenie wypłat. Co więcej, resort klimatu zapowiada pozyskanie kolejnych transz w podobnej wysokości.
Poza środkami z KPO, w przyszłości dopłaty z programu czyste powietrze mają być zasilane przez Fundusz Efektywnych i Nowoczesnych Inwestycji Kapitałowych Skarbowych (FEnIKS). Paulina Hennig-Kloska, Prezes NFOŚiGW zapewnia, że ta zmiana formy finansowania nie wpłynie na beneficjentów, a jedynie zapewni programowi większą stabilność.
Środki z KPO są tymczasowym rozwiązaniem kryzysu wypłat w Czystym Powietrzu. Resort klimatu zapowiada dalsze źródła finansowania, dzięki którym program powinien zyskać na płynności.
Zatrudnienie środków z KPO do pokrycia zaległych zobowiązań
Uruchomienie dodatkowych środków z Krajowego Planu Odbudowy to dobra wiadomość dla tysięcy beneficjentów oczekujących na wznowienie wypłat w programie czyste powietrze. Biorąc pod uwagę fakt, że program wszedł w fazę realizacji, popyt na dofinansowanie ciągle rośnie. Pozyskane pieniądze pozwolą zrealizować zaległe zobowiązania i przywrócić płynność wypłat, przynajmniej w najbliższym czasie.
Należy jednak pamiętać, że środki z KPO to tylko przejściowe rozwiązanie obecnego kryzysu. Finalnie wymaga to znalezienia stałego źródła finansowania dopłat z programu czyste powietrze. Eksperci zwracają uwagę, że niewystarczające zasoby pieniężne mogą w przyszłości skutkować ponownym paraliżem systemu wypłat. Dlatego resort klimatu musi opracować długofalowy plan pokrycia kosztów tego sztandarowego programu antysmogowego.
Dalsze kroki w finansowaniu "Czystego Powietrza"
Pozyskane środki z Krajowego Planu Odbudowy to krok w dobrym kierunku, ale nie rozwiązują problemów finansowania programu "Czyste Powietrze" w dłuższej perspektywie. Według doniesień, resort klimatu zamierza uruchomić kolejne źródło finansowania w postaci Funduszu Efektywnych i Nowoczesnych Inwestycji Kapitałowych Skarbowych (FEnIKS).
FEnIKS ma stanowić uzupełnienie dla dopłat z programu czyste powietrze, jednak nie jest jeszcze jasne, w jakiej kwocie ani w jakim trybie będą przekazywane środki z tego źródła. Eksperci zwracają uwagę, że potrzeby finansowe programu są ogromne. Polski Alarm Smogowy wylicza, że samo zapewnienie jego płynności w najbliższych latach będzie wymagało co najmniej 2 miliardów złotych.
Potencjał funduszy z RePowerEU
Inną opcją zasilenia budżetu "Czystego Powietrza" może być uruchomienie unijnego wsparcia w ramach inicjatywy RePowerEU, skierowanej do krajów członkowskich Unii Europejskiej. Jednak skorzystanie z tych środków wiąże się z pewnymi wyzwaniami proceduralnymi. Otóż są one przekazywane w formie pożyczek, podczas gdy "Czyste Powietrze" bazuje na dotacjach. Wymaga to wypracowania odpowiednich rozwiązań, by wykorzystać potencjał tego funduszu.
- Kluczową kwestią pozostaje stabilne, długofalowe zabezpieczenie finansowania programu "Czyste Powietrze".
- Resort klimatu musi rozważyć wszystkie dostępne opcje, w tym fundusze z FEnIKS i RePowerEU.
- Jakiekolwiek rozwiązanie musi gwarantować nieprzerwany cykl wypłat dla beneficjentów programu.
Ocena skuteczności programu w walce ze smogiem
Program "Czyste Powietrze" z budżetem 103 miliardów złotych to największe przedsięwzięcie antysmogowe w Polsce. Jego celem jest wsparcie właścicieli domów jednorodzinnych w wymianie nieekologicznych źródeł ciepła i poprawie efektywności energetycznej budynków. Jednak pomimo ogromnego budżetu i kilku lat funkcjonowania, jego skuteczność w walce ze smogiem pozostawia wiele do życzenia.
Według danych Centrum Efektywnych Inwestycji Budowlanych (CEEB), w kwietniu 2023 roku w Polsce było około 3 milionów tak zwanych "kopciuchów" - przestarzałych pieców grzewczych na paliwa stałe, będących źródłem niskiej emisji zanieczyszczeń. Tymczasem od startu programu udało się zrealizować zaledwie około 352 tysiące wymienionych urządzeń.
| Budżet programu "Czyste Powietrze" | 103 mld zł |
| Liczba "kopciuchów" w Polsce (kwiecień 2023) | ok. 3 mln |
| Liczba wymienionych urządzeń od startu programu | ok. 352 tys. |
Jeśli zachowane zostanie to tempo wymiany starych pieców, usunięcie wszystkich "kopciuchów" z krajowego krajobrazu zajmie około... 42 lat! Nic dziwnego, że eksperci biją na alarm konieczności zdecydowanego przyspieszenia realizacji programu oraz zapewnienia jego stabilnego finansowania.
Wyzwania i przeszkody napotykane przez "Czyste Powietrze"
Choć "Czyste Powietrze" bazuje na olbrzymim budżecie, to jego realizacja napotyka liczne trudności. Oprócz kwestii finansowych, które skutkowały niedawnym kryzysem z wypłatami, program boryka się z przeszkodami systemowymi i proceduralnymi na wielu płaszczyznach.
Z jednej strony mamy skomplikowane formalności, jakie muszą przejść wnioskodawcy, by otrzymać dofinansowanie. Dla wielu właścicieli domów jednorodzinnych stanowi to zniechęcającą przeszkodę. Z drugiej strony, mnożą się przypadki patologii przy realizacji programu - od nieterminowości ekip wykonawczych po podejrzenia o korupcję podczas weryfikacji wniosków.
- Długi okres oczekiwania na rozpatrzenie wniosku
- Biurokratyczne bariery po stronie wnioskodawców
- Raporty o nieprawidłowościach przy realizacji inwestycji
- Ryzyka związane z dekomunizacją energetyczną
Dodatkowym wyzwaniem jest konieczność przeprowadzenia głębokiej dekomunizacji energetycznej, by efekt ekologiczny programu był zadowalający. Potrzeba tu szerokiego frontu działań, także w obszarze rekompensat dla tych, którzy nie będą mogli skorzystać z "Czystego Powietrza".
Perspektywy na przyszłość całkowitej eliminacji "kopciuchów"
Biorąc pod uwagę dotychczasowe tempo realizacji programu "Czyste Powietrze", perspektywy na pozbycie się tzw. "kopciuchów" w dającej się przewidzieć przyszłości nie są optymistyczne. Jeśli obecny poziom wymiany starych pieców węglowych na bardziej ekologiczne rozwiązania zostanie utrzymany, Polska pozbyłaby się tych źródeł niskiej emisji dopiero za około 42 lata.
Taki horyzont czasowy zdecydowanie nie przystaje do celów walki ze smogiem, przed którym stoimy już dziś. Konieczne jest gruntowne przyspieszenie działań w tym obszarze. Jednak bez przełamania systemowych barier realizacji "Czystego Powietrza" może to być zadanie bardzo trudne.
Remedium jest tutaj wspomniana już dekomunizacja energetyczna, polegająca na odejściu od ogrzewania budynków paliwami kopalnymi na rzecz rozwiązań bezemisyjnych lub niskoemisyjnych. Zakłada ona nie tylko wymianę starych pieców, ale także termomodernizację budynków oraz rozwój energetyki opartej na odnawialnych źródłach energii.
Podsumowanie
Choć kryzys w programie czyste powietrze związany z opóźnieniami w wypłatach został tymczasowo zażegnany dzięki środkom z Krajowego Planu Odbudowy, program ten wciąż stoi przed licznymi wyzwaniami. Wznowienie wypłat to dobra wiadomość, ale konieczne jest zapewnienie stabilnego i długofalowego źródła finansowania dopłat z programu czyste powietrze.
Pomimo ogromnego budżetu, dotychczasowa skuteczność "Czystego Powietrza" w walce ze smogiem jest rozczarowująca. Obecne tempo wymiany "kopciuchów" sprawia, że przywrócenie wypłat i płynności programu to dopiero pierwszy krok. Potrzebne są gruntowne zmiany systemowe, aby ten flagowy program antysmogowy odniósł sukces w perspektywie najbliższych lat.
Tagi
Udostępnij
